Początki chrześcijaństwa na Pomorzu sięgają odległych czasów. Nie ulega najmniejszej wątpliwości że już za Mieszka I, kiedy to walczył z Pomorzanami, mieszkańcy zetknęli się ze znakiem krzyża i wiarą Chrystusową. Dopiero jednak po opanowaniu Pomorza przez Bolesława Chrobrego chrześcijaństwo usadowiło się mocno na ziemi pomorskiej. Dowodem tego jest powstanie biskupstwa w Kołobrzegu i późniejsza misja św. Wojciecha. W pracy: „Biały Bór i jego historia” dr. Schwitza (1932 Piła) podano, że około 1000 roku na ziemi człuchowskiej istniało sześć kościołów: w Debrznie, Strzeczonie, Białym Borze, Człuchowie i prawdopodobnie w Czarnem. Były to małe drewniane budowle przypominające raczej większą chatę niż kościół w dzisiejszym rozumieniu. Parafia w Debrznie została erygowana w 1354 roku.

W pierwszej połowie XVI wieku zaczęły rozpowszechniać się w całym starostwie człuchowskim nowe poglądy religijne. Już w 1543r. powstała w Debrznie Gmina Ewangelicka. Kościół parafialny bez walki przeszedł w ręce ewangelików, a tamtejszy kapłan Georg Sabal z lat 1531 – 1553 określił się jako „kaznodzieja Słowa Bożego”. Przez prawie pięćdziesiąt lat w Debrznie nie było żadnego katolickiego duchownego. Mieszczanie przeszli na luteranizm.

U schyłku XVI w. Rozpoczął się okres kontrreformacji. Arcybiskup gnieźnieński, przez archidiakona kamieńskiego przedstawił nowego proboszcza i przesłał w 1599 r. mandat króla Zygmunta III Wazy, który obalił prawo mieszania się starosty do jurysdykcji kościelnej przywracając tym samym Kościół parafialny katolikom. Gmina ewangelicka na zawsze utraciła Kościół parafialny. Burmistrz Debrzna Jakob Arnold w 1605r. oddał do dyspozycji górną część ratusza miejskiego, gdzie odprawiano nabożeństwa ewangelickie.
Od 1620 r. ustalił się w miastach pomorskich, także w Debrznie, podział na dwie grupy wyznaniowe. Ten podział przetrwał aż do 1945r..
W XVII w. Miasto posiadało nadal jeden kościół katolicki na placu cmentarnym, przy którym stał także dom plebana na nowo odbudowanym oraz drugi mały (dwie izby) Po drugiej stronie cmentarza znajdowała się szkoła parafialna (bardzo zaniedbana).

W połowie XVII w. Kościół katolicki stał się znacznie silniejszy, mimo przewagi liczebnej luteranów. 11 września 1697r. największy w mieście pożar spopielił wszystko pozostawiając tylko trzy domy. Spłonęły także dwa kościoły, dwie szkoły i ratusz. Już w 1698 r. Rada miejska uzgodniła z katolickim proboszczem Godszalskim budowę nowego kościoła parafialnego i szkoły katolickiej pod patronatem króla. Dopiero po tym przystąpiono do budowy ratusza i małego kościółka przy nim, który miał służyć obrzędom luterańskim.
W początkach XVIII w. Powstał kościół parafialny o konstrukcji sztachulcowej. Według planów katastralnych z XIX w. była to budowla niewielka, założona na planie prostokąta, z prostokątnym prezbiterium zamkniętym trójbocznie i przyległej do niego od północy prostokątnej wydłużanej zakrystii. Od zachodu korpus poprzedzał kwadratowy przedsionek z wieżą zwieńczoną hełmem. Trójboczne zamknięty przedsionek przylegał również do korpusu od północy.

Zły stan techniczny obu kościołów zmusił mieszkańców do wybudowania nowych obiektów sakralnych. Po stu osiemdziesięciu latach kościół zaczął się chylić ku upadkowi, mur pruski grożący zawaleniem został rozebrany w 1890r. i zbudowano prowizoryczną kaplicę (w tym miejscu, gdzie obecnie jest poczta).

Projekt zbudowania nowego kościoła katolickiego w Debrznie został sporządzony przez Collmana von Szateburga (królewski inspektor do spraw kolei). W dniu 1 kwietnia 1892 roku został przedłożony urzędowi do spraw kontroli obiektów budowlanych i zatwierdzony 27 XI 1892r., (koszt budowy oszacowano na 84 tysiące marek). W 1887r. na środku rynku został wzniesiony w stylu neogotyckim kościół ewangelicki, a w latach 1894-95, również w neogotyckim stylu kościół katolicki i kaplica cmentarna.

Obecny kościół ukończono 1894(95) konsekrowany 17 VI 1897 roku przez Biskupa z Pelplina, ks. Bp. Leona Rednera, jako kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Po II wojnie światowej, które w Debrznie dokonała zniszczeń w 60%, zaczęto porządkowanie i odbudowywanie miasta. Niestety kościół protestancki na skutek zniszczeń ( a może i nastawienie „zdobywców”) został rozebrany i pozostał w Debrznie tylko jeden kościół – katolicki.

Tymczasową nominację na proboszcza parafii debrzneńskiej otrzymał ks. Jan Schulz. W październiku 1945 roku poświęcił kościół poprotestancki w Gronowie, oraz zabrał się do naprawiania kościołów w Debrznie, Strzeczonie, Gronowie. W lipcu 1946 roku ks Schulz opuścił parafię. Drugim proboszczem został ks Edmund Konnak. i pełnił swój urząd do śmierci (14 X 1952). W tym czasie rementował kościoły i plebanie.

(więcej…)

Czytaj dalej